Στην ευρύτερη περιοχή οι μεταμινωικοί αιώνες σφραγίζονται από την παρουσία μερικών από τις πόλεις της ομηρικής «Κρητικής Εκατόμπολης» (Λύκαστος, Διατόνιον, Ηράκλεια, Καίρατος, Κύττα ή Κύτταιον, Ραύκος, Ριζηνία, Τρίττα, κ.λπ.). Οι ακόλουθοι ρωμαϊκοί αιώνες –φτωχοί η ανεξερεύνητοι ακόμη – περιμένουν σχετικά σιωπηλοί την ιδιαίτερη επιστημονική –ιστορική και αρχαιολογική έρευνα.
Σημαντική είναι η βυζαντινή παρουσία που μαρτυρείται από φρούρια, μοναστήρια, παλιες εκκλησίες και αριτεκτονικά κατάλοιπα. Η βυζαντινοαραβική σύγκρουση –τρομακτική για τα μέτρα της εποχής – στην περιοχή εδώ έβαλε τη σφραγίδα του τέλους με την εκδίωξη των Σαρακινών και την επιστροφή στη βυζαντινή επικράτεια (Καρτερός, Νικηφόρος Φωκάς, Φρούριο Τεμένους – Κανλί Καστέλι).
Οι επόμενοι, οι Βενετσιάνοι, έντονα διακρίνονται ακόμη και σήμερα στα χωριά και στους οικισμούς με την αριτεκτονική τους, τις εντυπωσιακές κατασκευές έργων, τα απομεινάρια των κάστρων και των αποθηκών τους, των έργων ύδρευσης –αγωγών και υδραγωγείων –, των καλλιτεχνημένων συμβόλων στα πανωπόρτια των αρχοντικών τους.
Στους αιώνες της κυριαρχίας των Οθωμανών η «Παρακάνδια» ήταν πάντα το ευκολότερο θύμα της κατακτητικής βαρβαρότητας του αστικού όχλου (π.χ. σφαγές του 1897). Γιαυτό και σπουδαίοι χαϊνηδες και καπετανέοι, παλικάρια δαλεχτά και πολεμιστές γενναίοι κοσμούν με τη δράση τους τις σελίδες της ιστορίας του νησιού καί του τόπου (Δημήτριος Λόγιος, Μαστραχάς, Κόρακας, κ.λπ.).
Μέχρι πρόσφατα και σε κάθε δύσκολη περίοδο της Κρητικής Ιστορίας οι κάτοικοι της περιοχής του Δήμου Ηρακλείου ανταποκρίθηκαν σε κάθε κάλεσμα της πατρίδας. Εδώ προβλήθηκε η τελευταία ηρωική πράξη στη μεγάλη μάχη των αλεξιπτωτιστών, από εδώ ξεκίνησε η οργάνωση της εθνικής αντίστασης, από τα χωριά της «Παρακάνδιας» κατάγονται τα πρωτοπαλίκαρά της (π.χ. Μπαντουβάδες, Σαμαρείτηδες, κ.λπ.) στον τελευταίο πόλεμο για τη λευτεριά.