Περιοχή Βενεράτου-Προφήτη Ηλία

Ο Arthur Evans στις αρχές του 20ου αι., εντόπισε λείψανα κτιρίων και λείψανα τάφων πολύ κοντά στο ερειπωμένο χωριό Πύργος και δίπλα σε μία πηγή, όπως αναφέρει. Οι τάφοι περιείχαν πήλινες λάρνακες και άλλα ευρήματα, όπως χάνδρες από κορνήλιο, αμέθυστο και φαγεντιανή, τα οποία χρονολογούνται στην ΥΜ Ι περίοδο, ενώ σύμφωνα πάλι με τον ίδιο από εδώ περνούσε και ο αρχαίος μινωικός δρόμος που ένωνε τη βόρεια Κρήτη με τη νότια.

Στη θέση «Μαγκανά», σε έναν λόφο πολύ κοντά και αμέσως ΒΔ της Μονής Παλιανής υπάρχει σήμερα σειρά λαξευμάτων πάνω στο φυσικό βράχο, η κατασκευή των οποίων παραπέμπει σε εγκατάσταση πατητηριών κρασιού.

Πρόκειται για δυο οικιστικά σύνολα (Παλιό και Νέο, σε απόσταση 200 μέτρων μεταξύ τους) που απέχουν 20 περίπου χιλιόμετρα από το Ηράκλειο πάνω στον παλιό δρόμο Μεσαράς – Φαιστού σε υψόμετρο 300 περίπου μέτρων. Ο νεότερος οικισμός δημιουργήθηκε μετά το 1955 ενώ ο Παλαιός κατά την εποχή της Βενετοκρατίας.