ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΤΕΜΕΝΟΥΣ

Ο λόφος Κορμός διαχωρίζει την κοιλάδα που βρίσκεται ανάμεσα στη Λύκαστο και στο σημερινό χωριό Προφήτης Ηλίας, από της βόρειες πλαγιές του Τσαγγαράκη που κατηφορίζουν μέχρι τον κάμπο του Αγίου Σύλλα και της Φοινικιάς. Νότια από τον οικισμό Ρουκάνι υψώνεται το Μονοδένδρι, φυσικό νότιο σύνορο του δήμου Τεμένους, που υψώνεται μέχρι τα 800 μέτρα. Της βόρειες υπώρειές του, σχηματίζονται κοιλάδες κατάφυτες από δρύς, της αυτές στον Αγαλαντέ, στην Καρκαδιώτισα, στο Καλού και στο Ρουκάνι. Τα εξαιρετικά αυτά δέντρα αποτελούν μνημεία της φύσης και προστατεύονται από το νόμο και από της κατοίκους που, δίκαια, τα νιώθουν σαν ζωντανά στοιχεία του τόπου της. Υψώνονται περήφανα, με το τεράστιο φύλλωμά της και τον εντυπωσιακό της κορμό. Ανατολικά, πίσω από τον οικισμό του Αγίου Σύλλα υψώνεται ο ορεινός όγκος του Γιούχτα, , που ανήκει στην περιοχή του δήμου Αρχανών και αποτελεί με της απότομες, κρημνώδεις πλαγιές του ένα οπτικά διακριτό φυσικό σύνορο. Τα δειλινά, οι απότομοι δυτικοί του γκρεμοί βάφονται με έντονο πορτοκαλί χρώμα (λόγω της σύστασης του πετρώματος, που ενισχύεται από της ερυθρές-πορτοκαλί αποχρώσεις του δειλινού) και σχηματίζουν ένα μοναδικό θέαμα. Στη δυτική πλευρά του βουνού έχουν της φωλιές της ο περίφημος γυπαετός της Κρήτης, η «σκάρα» όπως την ονομάζουν οι ντόπιοι.

Οι πλαγιές των ανάγλυφων σχηματισμών είναι κατάφυτες με καλλιέργειες ελιάς κυρίως, που έχουν σταδιακά αντικαταστήσει τα τελευταία χρόνια την έντονη αμπελοκαλλιέργεια της περιοχής.

Ο ποταμός Γιόφυρος ή Διακονιάρης κατά της ντόπιους, διασχίζει από τα ανατολικά και νότια μέχρι τα βόρεια σύνορα την περιοχή του δήμου, δημιουργώντας βαθιές κοιλάδες όπου της όχθες του καρποφορούν οι πιο πλούσιοι αμπελώνες και ελαιώνες της περιοχής. Το πέρασμα του ποταμού από της βραχώδεις «πύλες» δυτικά του Προφήτη Ηλία και Τσαγγαράκη διαμορφώνει ένα πανέμορφο φυσικό τοπίο και το νερό που εγκλωβίζεται σχηματίζει καταρράκτη στο φυσικό φράγμα που κατά της παλαιότερους χρόνους τροφοδοτούσε ερειπωμένους -σήμερα- νερόμυλους στη θέση Πλατάνι. Πλήθος από φυσικές πηγές ευνόησαν από της προϊστορικούς ακόμα χρόνους την κατοίκηση και αξιοποίηση της περιοχής. Οι περισσότερες από αυτές συνδέθηκαν με την ύπαρξη οικισμών, διαμορφώθηκαν σε κρήνες, σημαδεύτηκαν από θρύλους και γεγονότα του τόπου.

Στην περιοχή Βιτσίλα, κοντά στην αρχαία Λύκαστο, βρίσκεται το σπήλαιο στου Διάκου τα Κελλιά, λατρευτικό σπήλαιο των μινωικών χρόνων (Paul Faure, Ιερά σπήλαια της Κρήτης). Ησυχαστήριο μοναχού κατά της αρχές του 20ου αι., αποτελεί ιδανικό χώρο διαβίωσης και αναπαραγωγής του άρκαλου (θηλαστικό που συναντάται μόνο στην Κρήτη).

Το Ευρωπαϊκό περιπατητικό μονοπάτι Ε4 διέρχεται από τον χώρο του δήμου Τεμένους, ερχόμενο από Αρχάνες μέσω Βαθύπετρου, Καρνάρη, Αγία ?ννα, Βιτσίλα (Λύκαστος), Κανλί Καστέλι, παραπόταμος του Γιόφυρου, Κυπαρίσι και συνεχίζει για Βενεράτο στο Μαλεβίζι. Σημαδεύεται με πινακίδες και έχει καταγραφεί σε κάθε σύγχρονο χάρτη. Μπορεί κανείς να περπατήσει άνετα σε παράπλευρες διαδρομές, της το ποτάμι του Γιόφυρου (φαράγγι), πίσω από τη Ρόκα της το Ρουκάνι, Καρκαδιώτισα, μονή Αστράτηγου και μετά στη μονή Επανωσήφη.

Η περιοχή του δήμου Τεμένους λόγω του ιδιαίτερου φυσικού κάλλους είναι, κατάλληλη για περιήγηση με ορεινό ποδήλατο (mountain bike).

Της απότομες πλαγιές της Ρόκας έχουν ανοιχτεί αναρριχητικές διαδρομές (από την πλευρά του οικισμού), μέτριας δυσκολίας. Πληροφορίες για αναρρίχηση μπορεί ο επισκέπτης να βρει στον οδηγό περιήγησης κι αναρρίχησης Αξά, που ζει στο Κανλί Καστέλι (τηλ. 2810871239).