ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΛΥΚΑΣΤΟΥ

Περιοχή ανάμεσα στο όρος Γιούχτα και Προφήτη Ηλία.

Αρχαία Λύκαστος.

Από την αρχαία πόλη παραμένει μονάχα το όνομα του οικισμού που συναντάται για πρώτη φορά το 1212 ως κτήμα της Μονής της Παναγίας του Σινά. Τοποθεσία που σήμερα εικάζεται ότι βρίσκεται δυτικά του Γιούχτα, 2χλμ. από το Κανλί Καστέλλι (Προφήτης Ηλίας) και 300μ. από το Τέμενος, προς τα ΒΑ.

Στην περιοχή αυτή και συγκεκριμένα στην θέση Βιτσίλα ή Βήσαλα υπάρχει εξακριβωμένη περιουσία ήδη από την ύστερη αρχαιότητα γεγονός που υποδεικνύει μια συνεχή ανθρώπινη παρουσία στο χώρο. Αναφέρεται στις πόλεις που συμμετείχαν στην Τρωική εκστρατεία, ενώ κατά τους ιστορικούς χρόνους την κατέλαβε και την κατέστρεψε η Κνωσός. Αργότερα την κατέλαβαν οι Γορτύνιοι, οι οποίοι την παραχώρησαν στην πόλη Ραύκο. Το 185 π.Χ., ο Ρωμαίος πρέσβης Άππιος απέδωσε ένα τμήμα της πόλης (το Λυκάστιο) στην Κνωσό και το υπόλοιπο (το Διατόνιο) στους Λυκτίους.

Η θέση Βιτσίλα – Βιτσίλες ή Βήσαλα βρίσκεται δυτικά του Γιούχτα, 2χλμ. από το Κανλί Καστέλλι (Προφήτης Ηλίας) και 300μ. από το Τέμενος, προς τα ΒΑ. Ερευνητές αναφέρουν ότι σε αυτήν τη θέση υπήρχε μινωικός οικισμός και πιθανόν ακρόπολη. Το 1956, ο Σπ. Μαρινάτος αποκάλυψε κατάλοιπα μινωικού οικισμού με ενδείξεις ανακτορικού κτίσματος. Η μελέτη των κινητών ευρημάτων και των οικοδομικών λειψάνων τον ώθησε να διατυπώσει την άποψη ότι ο οικισμός άκμασε από την αρχή της ΜΜ εποχής έως και τα ΥΜ ΙΙΙ χρόνια.

Ελάχιστη είναι η έρευνα που έχει γίνει στον χώρο αυτό. Η πρώτη ανασκαφή έγινε από τον Στυλιανό Αλεξίου το 1950 και έφερε στο φως αγγεία και χάλκινα αντικείμενα. Το 1955-56 ο αρχαιολόγοςΣπυρίδων Μαρινάτος, αποκάλυψε κατάλοιπα μινωικού οικισμού με ενδείξεις ανακτορικού κτίσματος. Η μελέτη των κινητών ευρημάτων και των οικοδομικών λειψάνων τον ώθησε να διατυπώσει την άποψη ότι ο οικισμός άκμασε από την αρχή της ΜΜ εποχής έως και τα ΥΜ ΙΙΙ χρόνια. Η περιοχή ερευνήθηκε αργότερα από τους Γ. Και Ε. Σακελλαράκη οι οποίοι κατέληξαν σε ανάλογα συμπεράσματα. Διαπίστωσαν δηλαδή ότι ο οικισμός εκτείνεται σε έκταση περίπου 18 στρεμμάτων, διαθέτει ισχυρό ΜΜ και ΥΜ τοίχο με «πρόπυλο» στο νότιο τμήμα, ΜΜ «ιερό» με πεσσό, «ιερά οικία» με πελεκητούς λίθους, αγωγό και σκάλα. Σε όλους του χώρους βρέθηκαν σημαντικά ευρήματα (π.χ. κωδωνόσχημα ειδώλια τα οποία δικαιολογούν την υπόθεση αναφορικά με την ύπαρξη ιερού στο χώρο).

Σήμερα, εκτός από τα διάσπαρτα όστρακα δεν υπάρχει κάτι άλλο που να θυμίζει την αρχαία πόλη. Ο επισκέπτης μπορεί όμως να θαυμάσει την υπέροχη φύση της περιοχής και να συνεχίσει προς το κάστρο του Τεμένους ή προς τον Γιούχτα στην αντίθετη κατεύθυνση.