Σε όλες σχεδόν τις περιοχές και τα χωριά του Δήμου υπάρχουν παραδόσεις και μύθοι Η ίδρυση της ίδιας της πόλης του Ηρακλείου ξεκινά με έναν μύθο σύμφωνα με τον οποίο η Ρέα, η μητέρα του Δία, ανέθεσε στους Κουρήτες τη φύλαξη του νεογέννητου γιου της στην προσπάθεια της να τον γλιτώσει από τον πατέρα του Κρόνο.
Ένας από αυτούς, ο Ιδαίος Ηρακλής (δεν πρέπει να συγχέεται με τον γνωστό ήρωα Ηρακλή με τους περίφημους άθλους του) φεύγει για την Ολυμπία και διοργανώνει μαζί με τα αδέλφια του (Παιωναίος, Επιμίδης, Ιάσιος, Ιδας) αγώνα δρόμου. Ήταν ο πρώτος αγώνας δρόμου στον κόσμο και ο Ιδαίος Ηρακλής στεφάνωσε τον νικητή με ένα κλαδί από την αγριελιά που είχε ο ίδιος φυτέψει εκεί. Από τότε έμεινε η συνήθεια να στεφανώνουν με στεφάνια αγριελιάς τους νικητές των Ολυμπιακών αγώνων. Αργότερα ο Κλύμενος, απόγονος του Ιδαίου Ηρακλή, ίδρυσε τους Ολυμπιακούς Αγώνες και έχτισε προς τιμή των προγόνων του βωμό, στο χώρο που σήμερα βρίσκεται η αρχαία Ολυμπία. Ο ίδιος ο Ιδαίος Ηρακλής χάρισε το όνομά του στο σημερινό Ηράκλειο.
Πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης ο μύθος σχετικά με τον Άρχοντα Λύκαστο, και οι παραδόσεις με τον Αϊ Γιώργη Καημένο, με το αγίασμα του Άγιου Μύρωνα και την Παναγία την Γαλατιανή στον οικισμό Γαλένι.