Πυργού

Ένα χιλιόμετρο νοτιότερα από τον Άγιο Μύρωνα βρίσκεται ο οικισμός Πυργού σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από το Ηράκλειο και σε υψόμετρο 400 μέτρων πάνω στον οδικό άξονα προς Ασίτες. Η θέση του χωριού προσφέρει υπέροχη θέα προς τα Κουσανιώτικα βουνά και τον ανατολικό Ψηλορείτη.

Για πρώτη φορά αναφέρεται με την ονομασία του σε συμβολαιογραφικό έγγραφο το 1271 και έκτοτε σε πολλά έγγραφα και άλλων συμβολαιογράφων και του Δουκικού Αρχείου. Καταγράφεται και σε όλες τις απογραφές που διενεργήθηκαν στην Κρήτη από το 1577 μέχρι σήμερα.

Πρόκειται για παραδοσιακό χωριό οχυρωματικού τύπου (όπως το Πετροκέφαλο), με περίμετρο παλαιών, πετρόχτιστων κτιρίων και σημαντικό αριθμό μνημείων αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος, όπως οι εκκλησίες του Αγίου Ιωάννη, του Αγίου Γεωργίου και οι αλευρόμυλοι της περιοχής Καζόλα.

Κι άλλα σημαντικά ιστορικά και αρχαιολογικά σημεία σώζονται στο χωριό όπως η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη με έμβλημα των Φραγκισκανών καθολικών μοναχών (1601), η ανακαινισμένη εκκλησία της Παναγίας (ίσως του 10 ου ή 11ου αιώνα) που πυρπόλησαν οι Οθωμανοί το 1866, η εκκλησία του Άη Γιώργη του Μεσαμπελίτη στη θέση Σκεπαστά που στον περίβολό της σώζονται πατητήρια, δοχεία και πήλινοι αγωγοί για την διοχέτευση του μούστου στις κρασαποθήκες οι οποίες βρισκόταν 500 μέτρα νοτιοδυτικά του χωριού.

Ενδιαφέροντα σημεία περιπατητικών διαδρομών και φυσικού κάλλους με σχετικά εύκολη ή δύσκολη πρόσβαση είναι το σπήλαιο του Μερτζάνη (με δύσκολη πρόσβαση), ο Μύλος του Τριαλώνη, ο Μύλος του Επιτήδειου και η ενδιαφέρουσα θέση «Χρυσοπηγή» στην οποία σύμφωνα με την παράδοση υπήρχε μοναστήρι το οποίο είχε ως μετόχι του τη σημερινή Μονή Γοργολαΐνη.

Το πανηγύρι του χωριού γίνεται στις 15 Αυγούστου και είναι αφιερωμένο στην γιορτή της Παναγίας (Κοίμηση της Θεοτόκου). Προηγείται όμως εκδήλωση του Πολιτιστικού συλλόγου στις 12 και 13 Αυγούστου όπου προσφέρονται παραδοσιακά νηστίσιμα φαγητά.

Νόστιμα όμως φαγητά και εδέσματα μπορεί να απολαμβάνει καθημερινά ο επισκέπτης στο παραδοσιακό στέκι εστίασης – εστιατόριο και στα καφενεία του χωριού.