Σταυράκια

Χωριό της Δημοτικής Περιφέρειας του Δήμου Ηρακλείου (ανήκε και στη χώρα Παρακάνδιας). Απέχει 13 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο και είναι χτισμένο σε υψόμετρο 240 μέτρων. Από τον οδικό άξονα Ηρακλείου Μεσαράς και 4,2 χιλιόμετρα από την διακλάδωση προς το ΠΑΓΝΗ, ακολουθώντας τις πινακίδες μπορεί να φτάσει στο όμορφο χωριό Σταυράκια.

Η πρώτη αναγραφή του ονόματος του χωριού βρίσκεται σε νοταριακό έγγραφο του 1248. Συναντιέται όμως και σε αρκετά μεταγενέστερα έγγραφα (συμβολαιογραφικά, εκκλησιαστικά και του Δουκικού Αρχείου του Χάνδακα) σε μεταγενέστερες χρονολογίες.

Καταγράφεται στις βενετσιάνικες απογραφές (του 1577 Barozzi, Καστροφύλακα 1583 και Βασιλικάτα 1630) ως δύο οικισμοί (Απάνω και Κάτω) και στις επόμενες μέχρι σήμερα ως ένας οικισμός.

Πλούσιο σε ιστορία χωριό (όπως εξάλλου και όλα τα χωριά της Παρακάνδιας) διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο τόσο κατά την Βενετοκρατία (επανάσταση Χορτατζών – Ψαρομηλίγκων), κατά τις επαναστάσεις του 19ου αιώνα εναντίον των Οθωμανών, στη μάχη κατά των αλεξιπτωτιστών κατά το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο και στην «Εθνική Αντίσταση».

Σήμερα το χωριό παρουσιάζει μεγάλη ανάπτυξη τόσο για την πλούσια παραγωγή αμπελουργικών και ελαιοκομικών προϊόντων, όσο και με την λειτουργία επιχειρηματικών μονάδων (οινοποιείο) και βιοτεχνιών (μελισσοκομία, ρακοκάζανα – πατητήρια, καταστήματα, ταβέρνες – ουζερί, κ.λπ.) και ιδιωτικών επιχειρήσεων.

Πολιούχος είναι ο Άγιος Γεώργιος στο όνομα του οποίου είναι αφιερωμένος ο ιστορικός ναός του 16ου αιώνα που βρίσκεται στο χωριό.

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος του χωριού δραστηριοποιείται ολόκληρο το χρόνο με ωραίες και σημαντικές εκδηλώσεις και δραστηριότητες όπως το πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου) κατά την οποία γίνεται περιφορά της εικόνας του Αγίου με άλογα και συνοδεία της Δημοτικής μπάντας και προσφορά «οφτού» και παραδοσιακής μουσικής δωρεάν στους μετέχοντες, το πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα την παραμονή της γιορτής (25 Ιουλίου), την οργάνωση του παραδοσιακού Κλήδονα (24 Ιουνίου), παραστάσεις θεάτρου και κουκλοθεάτρου, και άλλες.

Η επίσκεψη στα σημεία φυσικού κάλλους (στου Λαλάκου το πηγάδι, στην Παλιά πηγή, δίπλα στο εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη, κ.α.) έχει να προσφέρει στον επισκέπτη ωραίες στιγμές αναψυχής, απόλαυσης και ανάπαυσης τις οποίες μπορούν να ενισχύσουν ακόμα περισσότερο οι επισκέψεις στα γραφικά καφενεία του χωριού.